Tańce Śląskie

TAŃCE ŚLĄSKIE

Wykonanie: grupy reprezentacyjne                  grupy młodzieżowe i dziecięce

Choreografia: Beata Gluzicka,                         Grzegorz Kłaczek, Ewelina Taul, Beata Gluzicka

Daniel Dziurka

Opracowanie muzyczne: Tadeusz Hajduk         Ernest Urbańczyk, Zbigniew Wodnicki

Opracowanie wokalne: Barbara Stanisz           Izabela Hajda

Historia Górnego Śląska jest stosunkowo skomplikowana i rozbudowana. Wpływ na to ma jego położenie geograficzne i polityczne. Jak podają źródła Górny Śląsk to kraina historyczna położona na terenie Polski i Czech w dorzeczu górnej Odry oraz początkowego biegu Wisły - południowo-wschodnia część całego Śląska.

Śląsk pod względem etnograficznym dzieli się na kilka mikroregionów takich jak Śląsk Opolski, Śląsk Cieszyński, Śląsk Rybnicko-Raciborski, Górale Śląscy jednak w tym przypadku chcemy skupić się na folklorze ziem ograniczających się do miasta Bytomia i sąsiadujących miejscowości. Strój Bytomski występujący także pod nazwą Rozbarski (Rozbark-jedna z dzielnic Bytomia) rozpowszechnił się na tym terenie w XVIII i XIX wieku, a granicę jego występowania wyznaczały rzeka Przemsza i Brynica, czyli wschodnie granice zaborów pruskiego, austriackiego i rosyjskiego. Zachodnia granica sięga po Opole i Racibórz. Na całym obszarze strój występował w wielu drobnych odmianach, niemniej jednak zasadniczy zestaw poszczególnych części stroju był taki sam. Istota różnic tkwiła w detalach związanych między innymi ze sposobem zdobienia, rodzajem wykorzystywanego haftu, krojem fartuchów, sposobem noszenia chust czy czepców. Te elementy wpłynęły na wytworzenie się lokalnych odrębności, które widoczne były nawet między graniczącymi ze sobą miejscowościami. Ślązaczki podpatrując stroje eleganckich mieszczanek, pewne elementy adaptowały, dopasowując do swojego tradycyjnego ubioru.

Rozmaitość melodii śląskich cechuje kontrast części wolnej i szybkiej. Jest to wyróżniająca się cecha tańców śląskich, wytwarzająca dużą skalę napięć dynamicznych. Część wolna wykonywana w tempie umiarkowanym ma często charakter chodzonego. Druga część natomiast wykonywana w szybkim tempie, biegiem lub podskokami, urozmaicona klaśnięciami i przytupami, zmienia się w żywy, wesoły taniec. Najsłynniejszym, najbardziej charakterystycznym i najdostojniejszym tańcem śląskim jest oczywiście trojak, który w okresie powojennym urósł niemal do rangi tańca narodowego. Trojak jest tańcem trójkowym, którego charakteryzuje dwuczęściowa melodia (pierwsza w metrum 3/4, druga w metrum 2/4) oraz dobór tancerzy składający się z jednego chłopaka i dwóch dziewcząt – nigdy odwrotnie. Popularne wśród ślązaków były także tańce chodzone, mazurki - tyroliny oraz waloszki – walczyki – tańczone do tak popularnych melodii jak: szła dzieweczka do laseczka, głęboka studzienka, dzieweczko ze śląska, zachodzi słoneczko za las kalinowy i wiele innych. Inną grupę tańców stanowią tańce zabawowe, spośród których należy wymienić tak popularne jak: druciorz, kokotek, gąsior, zwodzony, diobołek, mietlorz, owczarek, zajączek, gołąbek, rachtór-siedmiokroczek, błogosławiony, kijok, myszka, ceglorz, grozik i inne. Na Śląsku występowały też tańce obrzędowe, szczególnie te zwiastujące nadejście wiosny. Najbardziej popularne były tańczone z gaikiem oraz z kukłami (marzanną i marzaniokiem), które wrzucano do wody na znak odejścia zimy.

opracowanie tekstu: Daniel Dziurka

szkic stroju: Karolina Duraj